Een dubbele afsluiter van de twaalfde editie van Literaturia dit jaar, nota bene op de tiende dag: het programma van Literaturia was dit jaar uitgebreid en flinker van omvang dan ooit.
Aan het begin van de avond was de vlakke vloer van de grote Ophelia-tent voor de populaire podcast De Eeuw van de Amateur, met presentator Botte Jellema en bijzitters Paulien Cornelisse en Ype Driessen. Hoe populair de podcast is, bleek aan het begin toen Bottema aan de uitverkochte zaal vroeg wie vaste luisteraar is: bijna alle vingers gingen omhoog.
Een podcast maken is doorgaans een solitaire bezigheid, vaak een zolderkamertjesproject, dus een aflevering opnemen met meer dan 200 ‘live luisteraars’ is een bijzondere gewaarwording. Cornelisse en Driessen vonden de vaart soms ‘vreselijk opgejaagd’ maar toch ging het van een leien dakje, al kon Cornelisse niet nalaten om af en toe te zeggen dat een item van vijf minuten ‘normaal gesproken twee uur duurt’.
De podcast ging over slechte cadeaus, egels, Groningen en Leeuwarden, dromen en het Amazonegebied. Grote thema’s, en toch was alles binnen anderhalf uur keurig geduid en afgerond. Je zou het de kracht van de podcasters kunnen noemen.
Binnenkort staat aflevering 104 online, met publiek uit Groningen dat zich luid en duidelijk liet horen. Hou de site van De Eeuw van de Amateur in de smiezen.
Meteen aansluitend begon aan de Leliesingel de Stripmaker des Vaderlands Margreet de Heer aan de eerste van vier zeer gevarieerde voorstellingen, die zij voor de gelegenheid had gemaakt. Er waren battles tussen strips en ‘echte boeken’ waarbij het publiek de voorkeur moest bepalen aan de hand van fragmenten.
Bijzonder druk was het bij de datingtips-voorstelling: De Heer, geflankeerd door een bevallige assistente, wees de aanwezigen door de essentie van het daten, met slimme voorbeelden en hilarische do’s en don’ts. Het publiek, dat de hitte in de Literaturia-container met glans (op het voorhoofd) doorstond, vond het prachtig. Goede reclame bovendien, want wie vrolijke gezichten naar buiten ziet komen, weet dat die erbij moet zijn. Zo werkt de Leliesingel!
Om kwart voor elf sloten we voor de laatste maal de container af. Het buitenlicht lieten we aan: we wilden nog niet echt helemaal vertrekken. Maar toch, voor nu zit het erop. Volgend jaar komen we zeker terug en daar hebben we nu al zin in. En als het net zo groots en meeslepend wordt als het dit jaar was, dan zijn we alvast dik tevreden. Tot dan, en in de tussentijd: blijf vooral lekker lezen!
Pip, Dick, Elise, Annegreet, Esmée, Edwin, Stefan en de vrijwilligers van Noorderzon
Bijna tijd voor een hitteplan op dag 9 van Literaturia. Nog een geluk dat de Literaturia-locatie aan het water in een boomrijke omgeving staat, want met vier keer een uitverkochte tent was het behoorlijk op temperatuur bij de voorstellingen van stripmaker Tobi Dahmen.
Hij kwam naar Noorderzon om te vertellen over zijn autobiografische graphic novel Fietsmod, die handelt over opgroeien in een klein dorpje met muziek en feesten, slim opgehangen aan de grotere begrippen des levens als vriendschap en identiteit. Dahmen vertelde er bevlogen over en liet muziek horen en zien, samen met een aantal scenes uit zijn verhaal.
Autobiografische verhalen doen het altijd goed bij Literaturia: het publiek zit niet alleen dicht op de auteur zelf, maar ook op diens geschiedenis. Dat maakt een voorstelling nog intiemer. Dichterbij kom je niet.
Dahmen heeft een vriendelijke en rustige verteltrant, die het publiek aansprak: veel bezoekers loofden zijn kennis van de muziek, zijn enthousiasme maar vooral zijn eerlijkheid. Dahmen bewijst met zijn voorstelling Fietsmod dat graphic novels en strips prima vertaald kunnen worden naar een festivalsetting. Logisch: vanwege de visuele component is het publiek gemakkelijker te bereiken dan met een klassieke roman. Het is juist de combinatie die zo aantrekkelijk is. Feitelijk is Dahmens mooie voorstelling een pleidooi om meer strips te vertalen naar een festivalomgeving. Op Noorderzon is zijn Fietsmod in ieder geval met open armen ontvangen.
Het Groningse literaire studentendispuut Flanor bestaat bijna 25 jaar en dus hoog tijd voor een kennismaking op Noorderzon. Op de achtste dag van Literaturia presenteerden de Flanorianen zich aan het Groningse publiek. Het weer was prettig, de toeloop vier keer volledig en het enthousiasme was steeds positief en voelbaar. Flanor deed met verve waarvoor het was uitgenodigd: ze was het literaire visitekaartje van studerend Groningen.
De eerste twee voorstellingen werden exotisch omschreven als een biologisch-literaire ode aan de hommel in operavorm. Het avontuurlijke publiek kreeg een klankenspel met video en voordracht. Een vijfkoppig koor speelde de natuurlijke habitat van de hommel; zij waren de bloemen en planten in het verhaal. Het bijzondere stuk, dat live werd gedirigeerd door Annegreet Bos, kon op veel bijval rekenen van het publiek. Buiten de Literaturia-locatie hielden voorbijgangers vaak even halt vanwege de vreemde, intrigerende klanken.
Vanaf negen uur veranderde de setting en waren het een aantal Flanorianen die uit eigen werk voordroegen, zowel poëzie als kort proza. Traditioneler, maar daarmee zeker niet minder interessant. Het publiek, verrast door de veelzijdigheid van de voordrachten, kon deze opzet zeker waarderen.
Flanor heeft op de achtste dag van Literaturia met veel ambitie en toewijding laten zien aan het enthousiaste festivalpubliek. De wisselwerking pakte goed uit: met vier uitverkochte voorstellingen kan Noorderzon én Flanor terugzien op een geslaagde samenwerking.
Het weer wordt steeds mooier en ook de vroege avonden op Noorderzon worden zachter en warmer. Een beetje Noord-Afrikaans zogezegd. Op de woensdagavond van Literaturia kwam dat deze keer goed van pas, met vier boeiende optredens van Mohammed Benzakour die in zijn kenmerkende bevlogen stijl de aanwezigen vertelde over zijn taalboek Tien op een ezel.
In dat boek, waaraan hij meer dan zeven jaar werkte en dat intussen al een derde druk beleefde, staat hij stil bij talige eigenaardigheden die hij ontdekte in het Berbers, de taal die wordt gesproken in een groot deel van Marokko. Hij ontdekte met name dat staande uitdrukkingen en gezegden veel overeenkomsten vertonen met het Nederlands. Zo ging hij op onderzoek uit naar het onstaan van die taalvondsten. Dat leverde prachtige inzichten en observaties op.
Met vier keer een volle bak appelleerde zijn verhaal duidelijk aan een grote groep festivalbezoekers. Het is leuk te zien hoe Noorderzon-gangers de weg naar de Literaturia-locatie aan het water weten te vinden. Het paradegevoel van de Leliesingel is erop gericht om langs het aanbod te dwarrelen en dan ter plekke te kiezen. Dat gebeurt uiteraard, maar evenveel mensen komen doelgericht en voorbereid hun kaartjes kopen. Dat zorgt ervoor dat – net als op dinsdag – de voorstellingen al rond half negen zijn uitverkocht. Een tip voor iedereen om tijdig langs te komen en alvast de kaarten voor later op de avond te halen.
De voorraad boeken die de uitgever had meegenomen was aan het einde van de avond zo goed als weg. Benzakours verhaal inspireerde veel bezoekers en dat is goed: de wonderlijke wegen van taal en het ontstaan van onze uitdrukkingen zullen altijd een bron van vermaak en kennis zijn. Dat heeft Benzakour gisteravond nog eens ondubbelzinnig uit de doeken gedaan. Gezien de reacties en het enthousiasme kunnen we zonder omhaal weer een hoogtepunt aan deze Noorderzon toevoegen.
Een topprestatie, we kunnen het niet anders formuleren. Op de zesde dag van Literaturia, en de eerste dag aan de prachtige lommerrijke locatie aan het water van de Leliesingel, trad schrijver en Trouw-columnist Babah Tarawally op. Terwijl de vier voorstellingen van zeven, acht, negen en tien uur normaal gesproken twintig minuten per keer duren, presteerde Tarawally het zonder blikken of blozen het ongeëvenaarde: de vier voorstellingen duurden allemaal vijftig minuten.
Het publiek was spekkoper van deze tour de force, want hoewel de houten bankjes niet bepaald uitnodigen om bijna een uur op te zitten, kwamen de aanwezigen steeds monter en gesterkt naar buiten. Het verhaal van Tarawally sloeg aan bij het Noorderzon-publiek. Hij vertelde over zijn tijd in Nederland, die begon in het AZC in Groningen, pal naast de snelweg. Over die tijd schreef hij een boek, zoals hij daarna steeds deed.
Intussen is Tarawally columnist bij Trouw en staat hij bekend als schrijver die geen blad voor de mond neemt, zeker als het gaat over racisme. Daarbij zorgt hij voor een nuancerende mening, die evenzeer niet door iedereen wordt gedeeld: je hoeft geen racist te zijn om je racistisch te uiten. Tarawally gaat uit van het goede van de mens, maar durft tegelijk het ongemak van racisme te benoemen. Het zit vaak in details, in de kleine dingen. Geen mens, zegt Tarawally, is racist. Maar dat wil niet zeggen dat het er niet sluimerend is.
De energie van Tarawally bleef nog lang hangen aan de Leliesingel gisteravond. Voor Literaturia was het een mooie dag: vier keer een volle bak, vier keer een bevlogen verhaal en vier keer een geanimeerd publiek. De sterren stonden goed.
